Conselhs d’un poèta deth sègle setzau
En aquesta periòda on hèra de monde devien brisquets e s’senteishen viste aufensats ena loa persona pregona (genre e sèxe) o ena loa cultura o arreligion (ahiscats, qu’at cau díser peras vespas deths escrans e deths loés hialats sociaus), on eths anglés qui an totun inventat eth umor van lhèu cambiar era loa devisa de "Honit sia qui mau at pensa !" en "Honit sia qui mau at ditz !", nosautis, aci a "Aigaberdenc" que gausam presentar-ve un sonet de 1573 d’un gran amorós a
préner ath segond degrés o non (que v’arregarda) e qui lhèu e’v harà drin arridolar.
L’ amant avisat*
Plan vos juri ma fe, qu’en mens d’ua setmana
Cadun vèira meslèu, gats, gatas e gatons
Aimar e voler ben a rats, ratas, ratons
Que jo pèrder l’amor de Margòt e de Jana.
Cadun vèira meslèu las montanhas en plana
E estar bons amics levrèrs e lobatons
E las crabas n’aver mes la barba aus mentons
Que jo pèrder l’amor d’Anilhon e Bertrana.
Mes si quauque mau-bèc vièva díser d’audaça
Que sarra, qu’estrenh mau lo hèish qui tròp l’abraça
E qu’ua solament, non pas tantas m’en cau,
Que lo responerèi : "Ben, be disetz bestiessas !
Un òmi avisat que deu hèr cent mestressas
E qu’ei plan pèc lo rat qui se hida a un trau !"
Aqueste sonet qu’ei estat escrivut per Lois Bellaud de la Bellaudiera (Grasse 1543 – Grasse 1588), poèta provençau, pair dera Renaishença Provençala coma Pèir de Garròs (Leitora 1525 – Pau 1599) estè eth pair dera Renaishença Gascona. En aquesta periòda de guèrras de religions, noste poèta qu’estè botat en preson en 1572, puish en 1583 e 1585
on escrivó ua grana partida dera sua òbra. "L’amant avisat" (Sonet XVI) que hè partida deth libe "Òbras e rimas provenssalas de Loys de la Bellaudiera, gentilhomme Provenssau" editat a Marselha en 1595.
En 1584, qu’ageva composat eth "Don-Don infernau".
*Leugèrament adaptat deth provençau ath gascon. Que balharam era version feminista en ua auta cronica.
Lexic : Brisquet,briquet : susceptible, irritable, qui s’offense pour la moindre des choses. Pregona, pregonda : profonde. Ahiscat : excité, énervé. Vespa : guêpe. Hialat sociau : réseau (filet) social. Honit, ahonit : détruit, jeté à bas, exécré. Gausar : oser. Arridolar : sourire, rigoler. Cadun, cascun : chacun. Meslèu : plutôt. Levrèr : lévrier. Lobaton : louveteau.
Anilhon : diminutif affectif de Ana tout comme Aneta, Aneton, Anilha, Anilheta, Anilhoneta. Mau-bèc : médisant (mauvais
bec). Audaça, audacia : audace. Qu’estrenh : il étreint. Hèish : faix, fagot, fardeau. Se hida : se fie. Trau, trauc, horat : trou, orifice
A un nhaute còp monde ! Portatz-ve plan ! Siatz tostemps amorós e avisats !
J'ai déjà un compte
Je me connecteSouhaitez-vous recevoir une notification lors de la réponse d’un(e) internaute à votre commentaire ?